top of page
27.JPG
Neobarokowy_pałac_hr._von_Arco,_Gorzyce.

"Neobarokowy Pałac hr. Wilhelma von Arco, Gorzyce"

autor obrazu  PaweÅ‚ Dziwoki

Na temat powstania zespoÅ‚u paÅ‚acowo-parkowego niewiele wiadomo. Pierwsze dane pojawiÅ‚y siÄ™ w pierwszej poÅ‚owie XVII w. W tym czasie Gorzyce kupiÅ‚ Eliasz Donnersmarek z Bogumona. Jednak on i jego potomkowie przebywali w Gorzycach bardzo rzadko. Å»eby mieć jednak nadzór nad tymi ziemiami wÅ‚aÅ›ciciele osadzajÄ… w paÅ‚acu zarzÄ…dcÄ™. Owi wÅ‚aÅ›ciciele zarzÄ…dzajÄ… Gorzycemi do 1802 r., wtedy to hrabia Jan Erdmann sprzedaje ziemie ksiÄ™ciu Lichnowskiemu. On z kolei W 1813 roku sprzedaÅ‚ paÅ‚ac hrabiemu Fórster, który po czterech latach sprzedaje swoje dobra hrabiemu von Gruttschreiber. W 1839 r. Gorzyce po raz kolejny zmieniajÄ… swojego wÅ‚aÅ›ciciela, zostaÅ‚ nim hrabia Von Wollhofen. WÅ‚aÅ›ciciele ziemscy zmieniali siÄ™ stosunkowo szybko, lecz rzadko doglÄ…dali swoich wÅ‚oÅ›ci. Sytuacja taka ulegÅ‚a jednak zmianie na lepsze w 1839 r. kiedy to ziemiÄ™ Gorzyc nabyÅ‚ hrabia Wilhelm von Arco. Hrabia wraz z żonÄ… CharlottÄ… przeprowadziÅ‚ siÄ™ do Gorzyc i tu na miejscu doglÄ…daÅ‚ swoich dóbr. W 1861 r. po Å›mierci hrabiego Wilhelma majÄ…tek Gorzycki przejÄ…Å‚ jego syn Aleksander von Arco z żonÄ… GertrudÄ…, który w 1886 r. wybudowaÅ‚ obecnie stojÄ…cy, bardzo skromny zameczek. W tamtych czasach caÅ‚a posiadÅ‚ość zajmowaÅ‚a powierzchniÄ™ 100a dzisiaj można zwiedzić tÄ™ posiadÅ‚ość na obszarze 16ha (W niektórych źródÅ‚ach można siÄ™ spotkać ze wzmiankami o Å‚Ä…czeniu ich z rodzinÄ… Larischów. Jednak do kraÅ„ca nie wiadomo czy to prawda). Hrabia Aleksander zmarÅ‚ 20 grudnia 1892 r. a dobrami przez prawie rok zarzÄ…dzaÅ‚a jego żona. 11 listopada 1893 r. odbyÅ‚a siÄ™ publiczna licytacja majÄ…tku, którÄ… wygrali von Oppersdorffowie, a po siedmiu latach zespóÅ‚ paÅ‚acowo-parkowy sprzedali przedsiÄ™biorcy z Berlina Fritzowi von Friedlander-Fuld. ZaÅ› od jego spadkobierców w 1922 r. caÅ‚y kompleks zostaÅ‚ nabyty przez magistrat Katowic, gdzie urzÄ…dzono dom dziecka dla 120 dzieci. Po II wojnie Å›wiatowej w tym budynku utworzono dom wypoczynkowy dla dzieci W latach 50-tych dwudziestego wieku pomieszczenia przekazano na dom starców a nastÄ™pnie otwarto tam Dom Pomocy SpoÅ‚ecznej dla Dzieci NiedorozwiniÄ™tych. W latach 70-tych skromne wyposażenie zameczku zostaÅ‚o rozkradzione. A z ówczesnego wyposażenia budynku zostaÅ‚ tylko kominek. Obecnie terenem tym zarzÄ…dza Wojewódzki OÅ›rodek Lecznictwa Odwykowego i Pomocy SpoÅ‚ecznej. ZespóÅ‚ paÅ‚acowo-parkowy decyzjÄ… Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 10.10.1989 r. zostaÅ‚ wpisany do rejestru zabytków klasy “A” (nr rej A) 1388/89)
Do paÅ‚acyku prowadzi droga dojazdowa w monumentalny kolisty podjazd, poprzedzony bramÄ… wjazdowÄ…. Na Å›cianie frontowej budynku znajduje siÄ™ okazaÅ‚y tympanon z herbem Katowic. Do ogrodu prowadzÄ… z tarasu trójbiegowe schody. Taras wsparty jest na czterech doryckich kolumnach. Nad oknami umieszczono wypukÅ‚orzeźbione owale z motywami roÅ›linnymi i zwierzÄ…t Å‚ownych. W Å›rodku paÅ‚acyku znajduje siÄ™ hol, który na piÄ™trze otoczony jest galeriÄ…. W prawym rogu holu znajduje siÄ™ kominek ozdobiony pÅ‚askorzeźbami z motywami ptaków na gaÅ‚Ä…zkach oliwki oraz medalionem z gÅ‚owÄ… w heÅ‚mie. Na okapie znajdujÄ… siÄ™ motywy myÅ›liwskie i pÅ‚askorzeźba Diany z jeleniem. 

 

Legendy. 
Od wielu lat mówi siÄ™, że w zameczku straszy i dziejÄ… siÄ™ tam różne rzeczy. Niektórzy mieszkaÅ„cy Gorzyc tak mówiÄ….
1. “W Zameczku straszy. Po wojnie najpierw postraszyÅ‚o monterów. Mówili, że podczas snu ktoÅ› woziÅ‚ ich Å‚óżkami. Później Å‚óżko gospodyni postawione zostaÅ‚o do góry nogami. SÅ‚yszano także odgÅ‚osy wyjmowanych z podÅ‚ogi, nastÄ™pnie prostowanych i ponownie wbijanych gwoździ. CzÄ™sto Å›wiatÅ‚o samo zapalaÅ‚o siÄ™ i gasÅ‚o w pomieszczeniach, gdzie nikogo nie byÅ‚o. Byli także odważni, którzy chcieli sprawdzić czy to prawda, że w Zameczku straszy. ZamknÄ™li siÄ™ na noc w tych pomieszczeniach, nie doczekali jednak do rana. Powyskakiwali przez okna wybijajÄ…c przy tym szyby. Niestety do dnia dzisiejszego nie chcÄ… powiedzieć, co ich wystraszyÅ‚o. Być może to BiaÅ‚a Dama pojawiajÄ…ca siÄ™ na Zameczku byÅ‚a przyczynÄ… strachu mÅ‚odych Å›miaÅ‚ków”.
2.Nieudane Å‚owy.
Hrabia Aleksander von Arco miaÅ‚ brata Wilhelma, który mieszkaÅ‚ w Niemczech. Jego pasjÄ… byÅ‚y polowania oraz przejażdżki konne. Pewnego dnia, Wilhelm bÄ™dÄ…c w Gorzycach wybraÅ‚ siÄ™ na przejażdżkÄ™ swoim ulubionym koniem z psem bernardynem przy boku. Niestety polowanie to skoÅ„czyÅ‚o siÄ™ tragicznie. Wilhelm spadÅ‚ z konia i uderzyÅ‚ gÅ‚owÄ… w jeden z okolicznych dÄ™bów. Do tej pory daje znaki swojego istnienia. W nocy, okoÅ‚o godziny 12.00 pojawia siÄ™ na swoim biaÅ‚ym koniu w towarzystwie psa bernardyna i przechadza siÄ™ po parku. Niech siÄ™ strzeże kto go zobaczy, ponieważ jest on symbolem nieszczęścia i tarapatów.
3. Brzęczące łańcuchy
Hrabia Aleksander (wg podaÅ„) prowadziÅ‚ hulaszczy tryb życia. Ludzie mówiÄ…, że nad wejÅ›ciem do budynku miaÅ‚a siÄ™ nawet znajdować rzeźba nagiej kobiety. Przekazy mówiÄ…, że Aleksander w jednej z komnat paÅ‚acyku, wyÅ‚ożonej banknotami popeÅ‚niÅ‚ samobójstwo. Podobno przechodzÄ…c tu nocÄ… można nieraz zobaczyć hrabiego skutego w Å‚aÅ„cuchy, pokutujÄ…cego za swoje grzechy.

​

​

​http://www.parki.org.pl/parki-dworskie-i-przypalacowe/zespol-palacowo-parkowy-w-gorzycach

bottom of page