Pałac rodizny von Lichnovsky- fot. Eugeniusz SychaPałac usytuowany jest w centralnej części Krzyżanowic, przy ul. Kolejowej. Zbudowany został w 1700 roku przez hrabiego Jana Bernarda Praschma, a po jego śmierci w 1708 roku sprzedany baronowi Karolowi Gabrielowi von Wengerski. 22 listopada 1775 roku pałac stał się własnością rodu Lichnowskich, którzy gruntownie go przebudowali około 1856 roku w stylu neogotyckim. Do chwili obecnej obiekt zachował zasadniczy kształt nadany mu podczas ostatniej przebudowy - wznosi się na planie rzutu prostokąta z trzema ośmiobocznymi basztami w narożach i wieżą od strony południowo-wschodniej, w której znajduje się kaplica.

Rodzina Lichnowskich zarządzała pałacem przez sześć pokoleń. Ostatnim właścicielem był książę Wilhelm von Lichnowsky, który w 1930 roku sprzedał posiadłość siostrom ze Zgromadzenia Franciszkanek. Wkrótce potem pałac został wyświęcony na klasztor z kaplicą, urządzoną w dawnej sali rycerskiej. W klasztorze założono dom opieki nad ludźmi starszymi. Siostry opiekowały się również chorymi w Krzyżanowicach, a od 1942 roku - mężczyznami chorymi na gruźlicę. Utworzyły także i prowadziły pierwsze przedszkole. 
Aż do 1945 roku pałac wraz z otaczającymi go ogrodami i parkiem ogrodzony był murem z cegły. Po II wojnie światowej większą część parku, rozciągającego się od pałacu aż do torów kolejowych, rozparcelowano na działki budowlane między mieszkańców Krzyżanowic. Każdy nowy właściciel musiał rozebrać część muru przylegającego do własnej działki. Stąd też mur, który pozostał, kończy się przy ul. Kolejowej. Zniszczeniu uległa też większość drzew parkowych o cechach pomnikowych.

Przed 1945 rokiem do pałacu wiodły aż trzy bramy wjazdowe. Pierwsza z nich (obecnie nie istniejąca), kuta z żelaza, znajdowała się przy stacji kolejowej. Obok bramy stał domek jednorodzinny, murowany z czerwonej cegły klinkierki, w którym mieszkała rodzina pilnująca wejścia do parku. Druga brama wychodząca na obecną ulicę Tworkowską, wybudowana została w 1856 roku przez księcia Karola von Lichnowskiego. Upamiętnia to wmurowana tablica, na której widnieje nazwisko księcia i rok budowy bramy. Dawniej nad bramą znajdowało się mieszkanie, którego lokator miał za zadanie zamykać ją i otwierać. Wrota, które zawieszone są w bramie, zostały ręcznie wykute przez miejscowego kowala. Ze względu na silne pęknięcia muru, brama została zamknięta w 1993 roku, a nowe wejście do pałacu znajduje się przy ul. Wyzwolenia. Wreszcie trzecia brama, kuta z żelaza, znajdowała się w murze koło szosy prowadzącej w kierunku Roszkowa.

Wraz z początkiem 1945 roku uciekając przed zbliżającym się frontem siostry i chorzy opuścili zabudowania klasztoru. Przez krótki czas wojsko niemieckie zorganizowało w klasztorze szpital dla rannych żołnierzy. Od 20 kwietnia 1945 roku stacjonowali tutaj Rosjanie, którzy w kaplicy zorganizowali kuchnię, długie korytarze klasztorne zamienili na stajnie dla koni, a w pozostałych pomieszczeniach urządzili szpital wojskowy. Po zakończeniu wojny w dawnym pałacu więziono gospodarzy i rodziny, które miały duże gospodarstwa lub prowadziły sklepy. Wkrótce jednak powróciły siostry zakonne i rozpoczęły prace remontowe i porządkowe.

Pałac zaczął znów pełnić rolę klasztoru. Wiosną 1947 roku ponownie została poświęcona odnowiona kaplica klasztorna. W latach 1947-64 klasztor był równocześnie domem opieki dla ludzi starszych. W 1964 roku utworzono tutaj Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Maryi Nieustającej Pomocy. Mieści się on w pałacu do chwili obecnej, a siostry nadal opiekują się głęboko upośledzonymi dziewczynkami. W 1988 roku zakończono budowę i oddano do użytku dom mieszkalny dla sióstr, znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu.

W 2006 roku zakończono kapitalny remont zakupionego budynku byłego ośrodka zdrowia, który został zaadaptowany na dom mieszkalny dla dziewcząt intelektualnie niepełnosprawnych. Zlokalizowany jest w pobliżu pałacu przy ul. Kolejowej 31. Opiekę nad dwudziestoma zamieszkałymi tam wychowankami sprawuje wyspecjalizowany personel: siostry i osoby świeckie. Dom zapewnia dziewczętom bezpieczne warunki bytowe umożliwiające im godne i aktywne życie, uwzględniając stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności, także pomoc w zaspokajaniu wszelkich potrzeb zdrowotnych, edukacyjnych, religijnych, kulturalnych i społecznych.

W przeszłości pałac gościł wiele znakomitych osób. W latach 1843-48 przebywał i tworzył tutaj Franciszek Liszt. Dla uczczenia 100 rocznicy śmierci i 175 rocznicy jego urodzin w 1986 roku nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej kompozytorowi. Istnieją również dowody na pobyt jednego z najlepszych przyjaciół Karola Lichnowskiego - Ludwika van Beethovena. Odwiedzał on Krzyżanowice w latach 1806-11. 20 maja 1995 roku miało miejsce odsłonięcie tablicy pamiątkowej, upamiętniającej obecność w pałacu jednego z najwybitniejszych klasyków wiedeńskich. Od 1995 roku corocznie w maju, w kaplicy klasztornej, odbywają się koncerty poświęcone pamięci obu kompozytorów, podczas których wykonywane są ich najbardziej znane utwory.

​

Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Gminy Krzyżanowice oraz książki J. Bindacz Krzyżanowice.